W artykule przedstawiono szacowanie parametrów dla cech rzadkich oraz metody wyboru próby dla populacji rzadkich i trudno uchwytnych, które mogą stanowić alternatywę dla badań nakierowanych na cechy powszechne lub ich uzupełnienie. Zaprezentowano podstawowe schematy losowania dla cech rzadkich, w tym losowania: odwrotnego (inverse sampling), wielokrotnego połowu (losowanie typu pojmanie-uwolnienie, capture-recapture sampling), lokacyjnego (location sampling) oraz schematy linia-przecięcie (line-intercept sampling) i śledzenia łączy (link-tracing design). Przedstawiono też koncepcję operatów wielokrotnych (multiple frame) oraz zagadnienie próby o zwiększonym pokryciu. Trudności wynikające z zastosowania typowych schematów losowania zilustrowano przykładem symulacyjnym opartym na danych pochodzących z Powszechnego Spisu Rolnego oraz danych z badania budżetów gospodarstw domowych. Wskazano na istnienie alternatywnych rozwiązań wraz z określeniem korzyści i wad zastosowania tych metod.
jakość w statystyce, badania statystyczne, metodologia badań statystycznych, populacje rzadkie i trudno uchwytne
Birnbaum Z. W., Sirken M. G. (1965), Design of Sampling Surveys to Estimate the Prevalence of Rare Diseases: Three Unbiased Estimates, Vital and Health Statistics, Washington D.C.: U.S. Government Printing Office
Coleman J. S. (1958), Relational Analysis: the Study of Social Organizations with Survey Methods. Human Organization, No. 17, http://sfaa.metapress.com/content/q5604m676260q8n7/
Czaja R., Blair J. (1988), Using Network Sampling for Rare Populations: An Application to Local Crime Victimization Surveys, Proceedings of the Survey Research Methods Section, American Statistical Association, http://www.amstat.org/sections/SRMS/Proceedings/papers/1988_007.pdf
Fattorini L., Ghellini G. (2009), Estimating the size of street-dwelling populations by means ofmark-resighting counts: theoretical considerations and empirical results, Proceedings of the XXVI IUSSP International Population Conference, http://iussp2009.princeton.edu/abstracts/90984
Goodman L. A. (1961), Snowball Sampling, „Annuals of Mathematical Statistics”, No. 32, http://projecteuclid.org/DPubS?service=UI&version=1.0&verb=Display&handle=euclid.aoms//1177705148
Haldane J. B. S. (1945), On a Method of Estimating Frequencies, „Biometrika”, No. 33 (3), http://www.jstor.org/stable/2332299
Kalton G. (1991), Sampling flows of mobile human populations, „Survey Methodology”, No. 17
Kalton G., Anderson D. W. (1986), Sampling Rare Populations, „Journal of the Royal Statistical Society”, No. 149
Klovdahl A. S. et al. (1977), Social Networks in an Urban area: First Canberra Study, „Australian and New Zealand Journal of Sociology”, No. 3(2)
Kubacki J., Jędrzejczak A., Piasecki T. (2011), Wykorzystanie metod statystyki małych obszarów do opracowania wyników badań statystycznych, raport z pracy metodologicznej 3.065, Ośrodek Statystyki Matematycznej, Urząd Statystyczny w Łodzi
Kubacki J., Piasecki T. (2009), Opracowanie modelu/estymacji danych w PSR 2010 z wykorzystaniem danych z systemów informacyjnych i badań statystycznych, Ośrodek Realizacji Badań,
Urząd Statystyczny w Łodzi, raport powstały w ramach prac podgrupy ds. statystyczno- -matematycznych w ramach prac przygotowawczych do PSR 2010
Lednicki B., Wieczorkowski R. (2003), Optimal Stratification and Sample Allocation Between Subpopulations and Strata, „Statistics in Transition”, October 2003, Vol. 6, No. 2
Lohr S. (2007), Recent Developments in Multiple Frame Surveys, Proceedings of the Survey
Research Methods Section, American Statistical Association, http://www.amstat.org/sections//SRMS/Proceedings/y2007/Files/JSM2007-000580.pdf
Lucas H. A., Seber G. A. F. (1977), Estimating Coverage and Particle Density Using the Line Intercept Method, „Biometrics”, No. 64, http://www.jstor.org/stable/2345342
Multiple Frame Agricultural Surveys (1996), FAO, Vol. 1
Purcell N. J., Kish L. (1979), Estimation for Small Domains, „Biometrics”, No. 35, http://www.jstor.org//stable/2530340
Seber G. A. F. (1973), The Estimation of Animal Abundance, London, Griffin
Sirken M. G. (1998), A Short History of Network Sampling, Proceedings of the Survey Research Methods Section, American Statistical Association, http://www.amstat.org/sections/SRMS//Proceedings/papers/1998_001.pdf
Thompson S. K. (2006), Adaptive web sampling, „Biometrics”, No. 62, http://www.jstor.org/stable//4124545
Thompson S. K. (2012), Sampling, 3rd ed., Hoboken, Wiley
Thompson S. K., Ramsey F. L. (1983), Adaptive sampling of animal populations, „Technical Report”, No. 82, Corvallis, OR, Department of Statistics, Oregon State University
